تفاوت اسپات و فیوچرز چیست؟ بررسی 5 تفاوت بزرگ
وقتی وارد دنیای ارزهای دیجیتال می‌شویم، یکی از اولین مفاهیمی که با آن روبه‌رو می‌شویم، تفاوت بین معاملات اسپات (Spot) و فیوچرز (Futures) است.
این دو نوع معامله هر دو در صرافی‌ها انجام می‌شوند، اما هدف، ساختار و میزان ریسک آن‌ها با هم تفاوت زیادی دارد. اگر تازه‌کار هستی یا مدتی است در بازار فعالیت می‌کنی و می‌خواهی بفهمی دقیقاً کدام نوع معامله برایت مناسب‌تر است، این مطلب را تا انتها بخوان.
مفهوم معامله اسپات چیست؟
در معاملات اسپات، خرید و فروش دارایی‌ها به‌صورت واقعی و در همان لحظه انجام می‌شود. یعنی وقتی بیت‌کوین می‌خری، واقعاً صاحب آن می‌شوی و می‌توانی آن را برداشت یا نگهداری کنی. به زبان ساده، در اسپات، معامله روی دارایی واقعی است نه روی پیش‌بینی قیمت آینده.
برای مثال، اگر امروز 0.1 بیت‌کوین بخری، آن مقدار مستقیماً وارد کیف پولت در صرافی می‌شود. اگر قیمت بالا برود، سود می‌کنی و اگر پایین بیاید، ارزش دارایی‌ات کم می‌شود. هیچ قراردادی یا تاریخ انقضایی در کار نیست.
مفهوم معامله فیوچرز چیست؟
در معاملات فیوچرز، تو مالک واقعی دارایی نیستی بلکه روی قیمت آینده‌ی آن شرط می‌بندی. درواقع در فیوچرز، قراردادهایی بسته می‌شود که بر اساس آن توافق می‌کنی در آینده با قیمتی مشخص دارایی را بخری یا بفروشی.
این نوع معامله بیشتر برای تریدرهایی است که دنبال نوسان‌گیری، مدیریت ریسک یا حتی سود از ریزش بازار هستند. در فیوچرز می‌توانی با استفاده از اهرم (Leverage) چند برابر سرمایه‌ات معامله کنی که البته هم سود را چند برابر می‌کند و هم ریسک ضرر را.
تفاوت اول: مالکیت دارایی
در اسپات، تو واقعاً صاحب ارز دیجیتال می‌شوی. یعنی اگر بیت‌کوین بخری، در کیف پولت قرار می‌گیرد و می‌توانی آن را جابه‌جا کنی. اما در فیوچرز چنین نیست؛ درواقع تو فقط قرارداد داری، نه خود دارایی.
به همین دلیل در فیوچرز حتی می‌توانی بدون داشتن بیت‌کوین، روی کاهش قیمت آن شرط ببندی و سود بگیری.
تفاوت دوم: سطح ریسک
معاملات اسپات نسبتاً کم‌ریسک‌تر هستند چون تا زمانی که نفروشی، ضررت قطعی نیست. اما در فیوچرز به دلیل استفاده از اهرم، ممکن است در چند دقیقه کل سرمایه‌ات از بین برود. کوچک‌ترین اشتباه در مدیریت ریسک می‌تواند باعث لیکویید شدن حسابت شود.
بنابراین اگر تازه‌کار هستی، بهتر است از اسپات شروع کنی تا قبل از ورود به معاملات پرریسک‌تر، با رفتار بازار آشنا شوی.
تفاوت سوم: امکان استفاده از اهرم (Leverage)
اهرم یکی از جذاب‌ترین و در عین حال خطرناک‌ترین ابزارهای فیوچرز است. مثلاً با اهرم 10x، می‌توانی با 100 دلار سرمایه، پوزیشنی معادل 1000 دلار باز کنی. اما همان‌طور که سود 10 برابر می‌شود، ضرر هم می‌تواند 10 برابر شود.
در اسپات چنین چیزی وجود ندارد؛ فقط به اندازه‌ی دارایی واقعی‌ات خرید و فروش می‌کنی و خبری از اهرم نیست.
تفاوت چهارم: سود از بازار نزولی
در بازار اسپات فقط وقتی قیمت بالا می‌رود، می‌توانی سود کنی. اما در فیوچرز، امکان باز کردن پوزیشن شورت وجود دارد؛ یعنی می‌توانی روی کاهش قیمت شرط ببندی و در صورت افت بازار هم سود بگیری. این ویژگی باعث شده فیوچرز برای معامله‌گران حرفه‌ای بسیار جذاب باشد.
تفاوت پنجم: بازه‌ی زمانی معامله
در اسپات، خرید و فروش بلافاصله انجام می‌شود و نیازی به تاریخ مشخص برای بستن معامله نیست. اما فیوچرز معمولاً با تاریخ انقضا یا زمان مشخصی برای تسویه همراه است (البته در بعضی صرافی‌ها قراردادهای فیوچرز دائمی یا Perpetual وجود دارند که تاریخ انقضا ندارند).
کدام بهتر است؟ اسپات یا فیوچرز؟
جواب قطعی وجود ندارد چون انتخاب بین این دو بستگی به هدف، تجربه و میزان ریسک‌پذیری تو دارد. اگر هدفت سرمایه‌گذاری بلندمدت است و نمی‌خواهی دائم بازار را چک کنی، اسپات انتخاب بهتری است. اما اگر تجربه کافی داری و می‌خواهی از نوسانات قیمت در کوتاه‌مدت سود بگیری، فیوچرز گزینه مناسب‌تری است.
نکاتی برای انتخاب درست بین اسپات و فیوچرز
هدف خود را مشخص کن
قبل از هر چیز، باید بدانی هدف تو از ورود به بازار چیست. سرمایه‌گذاری بلندمدت، ترید روزانه یا فقط تجربه؟ پاسخ به این سؤال مسیرت را مشخص می‌کند.
میزان ریسک‌پذیریت را بشناس
اگر نمی‌توانی با ضرر کنار بیایی، وارد فیوچرز نشو. اهرم بالا ممکن است در چند دقیقه حساب را نابود کند. همیشه با کمترین اهرم شروع کن و حد ضرر (Stop Loss) را فراموش نکن.
یادگیری و تمرین قبل از معامله واقعی
فیوچرز نیاز به دانش تکنیکال، روان‌شناسی بازار و مدیریت سرمایه دارد. بهتر است ابتدا در حالت دمو یا با سرمایه کم تمرین کنی تا با سازوکار آن آشنا شوی.
جمع‌بندی
تفاوت اسپات و فیوچرز فقط در نوع معامله نیست، بلکه در طرز فکر، هدف و میزان تحمل ریسک تریدر هم تفاوت وجود دارد. اسپات برای سرمایه‌گذاران صبور و فیوچرز برای تریدرهای ریسک‌پذیر و حرفه‌ای طراحی شده است. در نهایت، بهترین کار این است که هر دو را بشناسی و بر اساس شرایط خودت تصمیم بگیری.
