چرا در برخی ریزش‌های بازار کریپتو استاپ لاس عمل نمیکند؟
اگر اهل معامله در بازار ارزهای دیجیتال باشی، حتماً حداقل یک‌بار تجربه کردی که با وجود تنظیم استاپ لاس، در یک ریزش سریع بازار، معامله‌ات با ضرری خیلی بیشتر از چیزی که انتظار داشتی بسته شده یا حتی استاپ لاس اصلاً عمل نکرده. این اتفاق فقط برای تو نیست، بلکه یکی از چالش‌های شناخته‌شده بین تریدرهاست. اما چرا چنین چیزی پیش می‌آید؟
استاپ لاس چطور کار می‌کند؟
استاپ لاس در واقع یک دستور خودکار برای فروش (یا خرید در حالت پوزیشن شورت) است که وقتی قیمت به سطح مشخصی می‌رسد، فعال می‌شود. هدفش این است که جلوی ضرر بیشتر را بگیرد و از سرمایه‌ی تریدر محافظت کند. اما نکته مهم اینجاست که فعال شدن استاپ لاس به معنی تضمین اجرای دقیق آن در همان قیمت نیست.
لغزش قیمتی (Slippage) و نقش آن در عدم اجرای استاپ لاس
یکی از دلایل اصلی که باعث می‌شود استاپ لاس درست عمل نکند، لغزش قیمتی یا همون Slippage است. وقتی بازار نوسان شدیدی دارد، مخصوصاً در ریزش‌های سریع، ممکن است قیمت ناگهان از سطح استاپ لاس عبور کند بدون اینکه سفارش در اون قیمت خاص انجام شود. صرافی در این شرایط سفارش را در اولین قیمت موجود بعد از سطح استاپ اجرا می‌کند، که معمولاً پایین‌تر (در حالت فروش) یا بالاتر (در حالت خرید) است.
چرا Slippage در بازار کریپتو بیشتر است؟
بازار ارز دیجیتال نسبت به بازارهای سنتی مثل فارکس نقدینگی پایین‌تری دارد. به همین خاطر وقتی سفارش‌های زیادی همزمان اجرا می‌شوند، عملاً قیمت با پرش‌های بزرگ حرکت می‌کند و فرصت اجرای دقیق دستور استاپ لاس از بین می‌رود. مخصوصاً در آلت‌کوین‌ها که حجم معاملات کمتر است، این مشکل خیلی شدیدتر دیده می‌شود.
تفاوت بین Stop Loss معمولی و Stop-Limit
خیلی از تریدرها بدون توجه به نوع استاپی که می‌گذارند، انتظار دارند همیشه دقیق عمل کند. اما تفاوت بین Stop Loss Market و Stop Limit دقیقاً همین‌جاست.
- در Stop Market، به محض رسیدن قیمت به حد تعیین‌شده، سفارش به‌صورت بازار اجرا می‌شود. یعنی در هر قیمتی که امکان فروش باشد، معامله انجام می‌شود. در نتیجه ممکن است با قیمت خیلی پایین‌تری بسته شود.
- اما در Stop Limit، کاربر حد قیمتی خاصی را تعیین می‌کند که معامله فقط در همان محدوده انجام شود. اگر بازار سریع‌تر از اون سقوط کند و به اون قیمت نرسد، سفارش اصلاً انجام نمی‌شود.
در ریزش‌های شدید، استاپ لیمیت معمولاً عمل نمیکند چون قیمت ناگهانی از محدوده رد می‌شود و سفارش در صف می‌ماند.
نقش صرافی‌ها در تاخیر اجرای دستورات
یکی دیگر از دلایلی که گاهی استاپ لاس اجرا نمی‌شود، تاخیر یا مشکل در سرور صرافی‌ها است. در زمان‌هایی که حجم معاملات به شدت بالا می‌رود (مثل لحظه سقوط بیت‌کوین یا ریزش عمومی بازار)، سرور صرافی‌ها فشار زیادی را تحمل می‌کنند و اجرای دستورات ممکن است با تأخیر انجام شود. این تأخیر حتی چند ثانیه هم که باشد، در بازاری مثل کریپتو می‌تواند منجر به ضرر بزرگی شود.
لیکوئید شدن در معاملات فیوچرز
گاهی اوقات تریدرها فکر می‌کنند استاپ لاس عمل نکرده، در حالی که واقعاً پیش از آن، حسابشان لیکوئید شده است. در معاملات اهرمی، اگر بازار سریع حرکت کند، ممکن است مارجین به حدی برسد که صرافی خودش پوزیشن را ببندد قبل از اینکه استاپ لاس فعال شود. بنابراین همیشه باید نسبت اهرم و اندازه پوزیشن را با دقت مدیریت کرد.
انتخاب تایپ سفارش و موقعیت بازار
گاهی نوع سفارش اشتباه انتخاب می‌شود یا در بخش اشتباهی از پوزیشن (مثلاً در فیوچرز لانگ به‌جای شورت) تنظیم می‌شود. در این حالت، حتی اگر بازار دقیقاً به سطح موردنظر برسد، استاپ لاس فعال نخواهد شد. پس قبل از هر معامله باید مطمئن شد نوع سفارش درست انتخاب شده و در حالت فعال است.
زمان‌بندی بازار و تفاوت در صرافی‌ها
قیمت‌ها در صرافی‌های مختلف همیشه کاملاً یکسان نیستند. ممکن است در صرافی A هنوز قیمت به حد استاپ نرسیده باشد اما در صرافی B از آن عبور کرده باشد. اگر تریدر از داده‌های قیمتی متفاوت استفاده کند (مثلاً از سایت‌های تحلیلی یا چارت‌های متفرقه)، تصور می‌کند استاپ باید فعال می‌شده در حالی که در صرافی خودش قیمت هنوز در اون محدوده نبوده.
چگونه می‌توان از عدم اجرای استاپ لاس جلوگیری کرد؟
برای کاهش احتمال این مشکل، چند راهکار وجود دارد:
استفاده از Stop Market به‌جای Stop Limit
در ریزش‌های شدید، Stop Market شانس بیشتری برای اجرا دارد، چون در هر قیمتی ممکن است انجام شود.
تنظیم فاصله منطقی از قیمت فعلی
اگر استاپ لاس خیلی نزدیک به قیمت فعلی باشد، حتی یک نوسان کوچک هم ممکن است باعث فعال شدنش شود، و در زمان ریزش واقعی دیگر فضای کافی برای اجرا باقی نماند.
انتخاب صرافی معتبر و با نقدینگی بالا
صرافی‌هایی که حجم معاملات و سرورهای قوی‌تری دارند، معمولاً دچار تاخیر کمتری می‌شوند و Slippage در آن‌ها کمتر است.
استفاده از هشدارها و بررسی دستی
به‌جای اینکه همه چیز را به استاپ لاس بسپاری، بهتر است هشدارهای قیمتی (Price Alerts) تنظیم کنی تا در زمان‌های بحرانی خودت هم نظارت داشته باشی.
جمع‌بندی
استاپ لاس ابزار فوق‌العاده‌ای برای مدیریت ریسک است، اما باید بدونیم که هیچ استاپی در بازار کریپتو تضمینی نیست.
نوسانات بالا، نقدینگی پایین، تاخیر در اجرای سفارش و حتی اشتباه کاربر همگی می‌تونن باعث بشن استاپ لاس طبق انتظار عمل نکنه. شناخت این عوامل و انتخاب درست نوع سفارش می‌تونه جلوی ضررهای سنگین رو بگیره و مدیریت سرمایه‌ی حرفه‌ای‌تری به ما بده.
